Tad James, een van de grondleggers van NLP:
Welke vraag kan ik stellen die door de aard van de vraag met zijn opgenomen vooronderstellingen zorgt voor de grootst mogelijke verandering bij de cliënt doordat de cliënt de vooronderstellingen van de vraag als vanzelfsprekend aanvaardt?
Voor het herkennen van vervormingen, generalisaties en weglatingen in taalpatronen is het NLP Metamodel ontwikkeld.
De officiële definitie van het NLP Metamodel luidt: “een verzameling taalpatronen met bijbehorende vragen, bedoeld om verbale weergaven van de wereld weer te verbinden met de zintuiglijke indrukken waarop ze zijn gebaseerd.”
Anders gezegd: de oppervlaktestructuur wordt weer verbonden met de dieptestructuur. Door de onderliggende ervaringen (zintuiglijke weergaven) te specificeren wordt: (a) de mogelijkheid geschapen om nieuwe generalisaties te vormen en zo het wereldmodel te verfijnen en uit te breiden – teneinde het aantal keuzemogelijkheden te vergroten – en kan (b) hoogwaardige (dat wil zeggen zeer specifieke) informatie worden verkregen over iemands ervaring.
Het herkennen en benoemen van de Metamodel ‘overtredingen’ is vooral een theoretisch / analytische toepassing. Het gebruik van de uitdagingen op het moment dat dergelijke taalpatronen zich voordoen is een vaardigheid waarin veel therapeuten en journalisten vaak al onbewust bekwaam zijn.
Vervormingen
| Patronen | Uitdaging (vragen die je kunt stellen) |
Voorspelling(bedoeling van je vraag) |
| Gedachten lezen Zij mag mij niet….Mijn zoon adoreert mij… |
Hoe weet je dat?Waar leidt je dat uit af? | Vraag naar de bron van de informatie |
| Eeuwige waarheid Melk moetKoffie is slechtArtsen zijn medicijnen-pushers |
Wie zegt dat?Hoe weet je dat? | Ontdek de overtuiging en verwijs naar de referentie of bron |
| Oorzaak/gevolg Zijn geklaag ondermijnt mijn motivatieZijn gestuntel baart mij zorgenJij maakt mij kwaad |
Hoe precies gaat dat in zijn werk?Waardoor wordt dat veroorzaakt?Hoe komt het dat jij er onbewust voor kiest om…? |
Achterhaal de keuze en wijs mensen op hun eigen verantwoordelijkheid |
| Complexe equivalentie Hij schreeuwt tegen mij dus hij mag mij niet. |
Wat zegt dat dan?Heb jij dat wel eens gedaan? | Betrek een deel op zichzelf. Zoek naar tegenvoorbeelden. |
| Vooronderstellingen Als hij wist hoeveel ik heb geleden dan zou hij dit niet doen… |
Wat voel je en wat hoor je dan?Hoe kies jij hiervoor?Hoe reageert hij?Hoe weet hij niet dat jij…? |
Specificeer de vooronderstellingen. Achterhaal de interne representatie |
Generalisaties
| Patronen | Uitdaging (vragen die je kunt stellen) |
Voorspelling (bedoeling van je vraag) |
| Alles of niets uitspraak Altijd, nooit, niemand, overal, nergens etc. |
Niemand?Echt helemaal niemand? | Tegenvoorbeelden oproepen, achterhalen effecten, resultaten. |
| Modale operatoren Verplicht zijn, zou moeten, geen keuze hebbenKan niet, mogelijk, onmogelijk, zullen, zal niet |
Wat zou er gebeuren als je het tegenovergestelde zou doen?Van wie moet dat?Wat weerhoudt je ervan om…? |
Zoek naar bronnen, uitkomsten of doelen.Zoek naar oorzaken |
Weglatingen
| Patronen | Uitdaging (vragen die je kunt stellen) |
Voorspelling (bedoeling van je vraag) |
| Nominalisaties Ik heb spijt van mijn beslissing |
Hoe beslis je? Wat heb je beslist? |
Verander de stilstand (beslissing) terug in een bewegend proces. |
| Ongespecificeerd (vaag) werkwoord Jan doet mij pijn |
Hoe precies doet hij dat? Wat heeft hij specifiek gedaan waardoor jij pijn voelde? |
Maak het werkwoord specifiek |
| Algemene weglatingen Ik heb geen gelukUitspraken zonder referentieZij luisteren niet naar mij Halve vergelijkingen Het is beter eerst op te ruimen |
Waar, wanneer, over wat, tegen wie?Wie zijn zij, over wie hebben we het?Beter dan wat, beter dan wie? |
Vul weglatingen in, Specificeer verwijzing naar de referentieHerstel de volledige vergelijking |
| Impliciete vergelijking Ik wil een lekker wijntje bij het eten |
Wat is dat precies? | Maak vergelijking compleet |
Milton-model
Het Milton-model is een verzameling taalpatronen ontleent aan het werk van Milton H. Erickson. Milton-model taalpatronen worden gebruikt voor het oproepen van ervaringen via indirecte suggestie en vooronderstellingen. Het Milton-model maakt gebruik van dezelfde linguïstische principes als het Metamodel, maar met de taalpatronen wordt eigenlijk het tegenovergestelde gedaan. Bij het metamodel vraag je naar specifieke ervaringen en bij met Milton-model geef je algemene formuleringen die de ander zelf met ervaringen invult.
Er worden koppelingen gelegd tussen waarnemingen of verschijnselen en betekenissen:
|
Waarneming / Verschijnsel |
Koppeling |
Betekenis / Suggestie |
| Observatie |
en |
Verandering |
| Reactie van cliënt |
is een teken dat |
Doelen bereiken |
| Uitspraak van cliënt |
doordat, zodat |
Positieve emotionele toestand |
| Waarheid als een koe |
zorgt ervoor dat |
Nieuw gedrag (nieuwe vaardigheden)Nieuwe ideeën (overtuiging, visie) |
| Gedachten lezen met globale inhoud |
dwingt je om |
Alignment (meer jezelf zijn) |
Bovenstaande tabel kan gebruikt worden als positieve suggestiegenerator door een keuze te maken uit de eerste kolom (benoemen van verschijnsel), een koppeling uit de tweede kolom (‘en’ is het meest zwak, ‘dwingt je om’ is het meest sterk) en een betekenis die aansluit bij het wereldbeeld van de cliënt uit de derde kolom.